بررسی میزان تحقق شاخص‌های علم‌سنجی در سند چشم ‏انداز 1404

نویسنده

دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص‌های علم‌سنجی مورد اشاره در سند چشم‏انداز بیست ساله ایران به منظور تعیین میزان تحقق آن‌ها و مقایسه با وضعیت مورد انتظار انجام گرفته و در آن، با بهره‌گیری از روش مطالعه‌ اسنادی و تحلیل محتوای کیفی، شاخص‌های موجود در سه مقوله‌ انتشارات علمی (5 مورد)، فناوری و نوآوری (4 مورد) و مشارکت بین‌المللی (2مورد) که به مطالعات علم‌سنجی مربوط می‌شود، بررسی گردید. داده‌های گردآوری شده از متن سند به عنوان وضعیت مطلوب مورد تجزیه و تحلیل قرار ‌گرفته و وضعیت مورد انتظار به نسبت سال‏های سپری شده از تصویب سند محاسبه شد. از سوی دیگر، بررسی این شاخص‌ها در وضعیت فعلی به منظور سنجش میزان توفیق به وضعیت مطلوب پیش‌بینی شده در سند مورد ارزیابی قرار گرفت. این سنجش با استفاده از داده‌های معتبر حاصل از گزارش‏های ملی و بین‌المللی از نهادها و پایگاه‌های رسمی صورت گرفت. یافته‌ها نشان می‌دهد تفاوت معنی‌داری میان وضعیت موجود شاخص‏های علم‌سنجی در هر دو حوزه‌ انتشارات علمی و فناوری و نوآوری نسبت به وضعیت مورد انتظار در سند چشم انداز وجود ندارد. هرچند در مواردی از قبیل میزان استنادات در هر واحد انتشارات، شمار نشریات با نمایه بین المللی معتبر (ضریب تأثیر بالاتر از 3) و اختراعات و اکتشافات به ثبت رسیده بین‌المللی، فاصله تا تحقق وضعیت پیش‏بینی شده فاحش است. لیکن تفاوت میان وضعیت موجود در شاخص‏های مشارکت بین‌المللی و تأثیر آثار علمی ایران در سند چشم انداز نسبت به وضعیت مورد انتظار معنی‌دار است. همچنین، اهداف سند چشم انداز در اغلب شاخص‌هایی که به جنبه‌های کمی مربوط می‌شوند، از قبیل تعداد دانش‌آموختگان، اعضای هیئت علمی، مقالات نمایه شده و غیره، نسبت به شاخص‌هایی که ابعاد کیفی‌تری دارند از جمله، ضریب تأثیر مجلات، مقالات پراستناد و غیره، در وضعیت مطلوب‌تری قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Survey on Realization of Scientometric Criteria of Iran's 2025 Outlook Document

نویسنده [English]

  • Amirhessam Radfar
چکیده [English]

This paper aims to study the realization of scientomertic criteria of Iran's 2025 outlook document. Utilizing content analysis and scientometric methods, the mentioned criteria have been analyzed in three categories: Scholarly publications, Technology and Innovation and International collaboration.The results indicate that there is no significant difference between current and ideal scientometric criteria in scholarly publications, technology and innovation. But in the field of international collaboration it is completely different. Finally, the predicted goals in the 2025 outlook document have been achieved in the quantitative scale but a comprehensive strive must be considered in the qualitative approaches.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scholarly publications
  • Iran's 2025 outlook document
  • Scientometric Criteria
  • Technology and Innovation
  • International collaboration
[‍1]سلطانی، بهزاد ، ( 1387 )، "پیشنهاد چارچوبی مفهومی برای تدوین  نقشه جامع علمی کشور"، فصلنامه سیاست علم و فناوری
2] حسنوی، رضا، ( 1392 )، "طراحی مدل تاثیر آینده نگاری بر سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری در طرح ملی"، فصلنامه سیاست علم و فناوری
3] حیدری عبدی، احمد، ( 1388 ) ،" نقشه ی جامع علمی کشور. راهبرد توسعه". (بهار) 17
4] نفیسی، عبدالحسین ( 1378 ) ،" تجربه برنامه ریزی در بخش آموزش در ایران. مجموعه مقالات همایش پنجاه سال برنامه ریزی توسعه در ایران. مرکز تحقیقات اقتصاد ایران"، سازمان برنامه و بودجه.
5] عزیزی، نعمت الله ( 1383 ) ،" اشتغال و آموزش عالی. دایره المعارف آموزش عالی،" جلد اول. تهران دانشنامه بزرگ فارسی.
6] ذاکر صالحی، غلامرضا، ( 1383 ) ،" پیش نیازهای توسعه ی علمی کشور، دایره المعارف آموزش عالی، جلد اول ، تهران دانشنامه بزرگ فارسی.
7] زلفی گل، محمدعلی، ( 1387 )، " راهبردهای علمی برای تحقق سند  چشم انداز"، ندبیر، شماره 201
8] قصری، محمد ( 1388 ) ،"جایگاه امنیت انسانی در سند چشم انداز  1404 جمهوری اسلامی ایران"، فصلنامه دانش انتظامی.
9] باب الحوائجی، فهیمه، ( 1388 ) ،" تحلیل محتوای میزان به کارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در دو ساحت تربیت سند ملی چشم انداز بیست ساله آموزش و پرورش (ساحت فرهنگی- هنری و ساحت علمی– فناوری)"، فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی،(زمستان) 48
10 ] طاعتی، مهکامه، ( 1388 )،" بررسی مقایسه ای موثر در آینده مدیریت علم و فناوری ایران تا افق 1404 از دیدگاه متخصصان و سیاست گذران". سیاست علم و فناوری، شماره 2
11 ] مبینی دهکردی، علی، ( 1389 )، " سند چشم انداز بیست سال کشور از منظر مکاتب فکری مدیریت راهبردی "، فصلنامه مطالعات دفاعی - استراتژیک.
12 ] علایی، حسین ( 1391 )، "امنیت پایدار در سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران.
13 ] نوروززاده، رضا، ( 1392 )، "ارزیابی و تحلیل بخش علم و فناوری ، قانون برنامه پنجم توسعه از منظر اسناد فرادستی"،راهبرد، 66
14 ] مهراد، جعفر، "ویژگی های معتبرترین نظام های رتبه بندی دانشگاهی" آبان 1392
15 ] عبدخدا، محمدهیوا، ( 1390 )، "تحلیل موضوعی پروانه های ثبت اختراعات مخترعان ایرانی در پایگاه های بین المللی ثبت اختراع در فاصله سال های 1976- 2011.
.5( 2011 "، پیاورد سلامت، ( 5 -
16 ] مرکز آمار ایران، ( 1391 ) ،" گزیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن " 1390 ، تهران، مرکز آمار ایران، دفتر ریاست، روابط عمومی و همکاری های بین الملل. صص. 23
17 ] عامری، رضا، ( 1389 ) ، " آمار ورودی های جدید و فارغ التحصیلان  آموزش عالی در سال تحصیلی جدید"، مهر 1389 دسترسی ) http://www.hamshahrionline.ir/details/ 116827 .(1393/02/ در 24
18 ] خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، "تشکیل 30 هزار پرونده برای دانش آموختگان حوزوی"، اردیبهشت 1390
.(1392/04/ 795054 (دسترسی در 19
19 ] خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، "آمار کمی آموزش عالی کشور ، منتشر شد :کاهش سهم دانشگاه آزاد"، شهریور 1391 دسترسی در  http://isna.ir/fa/news/91060502718
20 ] سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ،"تاکید رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بر لزوم تمرکز ثبت حقوقی انواع مالکیت های فکری در این .(1392/03/ سازمان"،اردیبهشت 1392 (دسترسی در 20
http://www.ssaa.ir/NewsPrint/tabid/424/Code/5015/Def ault.aspx
[21] Ghane, R. M, (2011) , "To What Extent Are Highly Cited Papers Influenced by Author Selfcitation? A Comparison between Iran and Turkey". International Journal of Information Science and Management, 9(1)
22 ] مرکز اطلاعات جهاد دانشگاهی (سید). "نشریات ایرانی نمایه شده در دسترسی در ) http://sid.ir/fa/ISI_IRAN ."ISI پایگاه بین المللی
.(1392/09/11
[23] Thomson Reuters Master Journal List [online]. Available from http://ip-science.thomsonreuters.com/mjl Accessed June 5, 2014.