ORIGINAL_ARTICLE
مهمان سردبیر
https://jstp.nrisp.ac.ir/article_12883_a1597734915748a1dab69f186a2922a6.pdf
2013-06-22
0
1
سید سروش
قاضی نوری
1
دانشجوی دکترای مدیریت، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
طراحی مدل تحلیل سیاستهای آموزشعالی کشور با استفاده از پویایی سیستم؛ مورد برنامه پنجم توسعه
سیاستهای عمومی معمولاً برای حل یک مشکل یا مسأله عمومی طراحی و اجرا میشوند. مبانی علمی نشان میدهد که انجام تحلیل مناسب از سیاستهای عمومی نیازمند درک صحیح از روابط و حلقههای علت و معلولی اصلی آنها است؛ نیازی که از سوی بسیاری از صاحبنظران دنیا بهوسیله مدلسازی پویایی سیستمها برآورده شده است. پویایی سیستمها روشی است که با در نظر گرفتن روابط پیچیده علت و معلولی در سیاستهای عمومی به تحلیل و ارزیابی آنها کمک میکند. با اینحال به دلایلی نظیر نبود منابع اطلاعاتی مورد نیاز، چنین تحلیلهایی تا کنون در کشور انجام نشده است. مقاله حاضر بهدنبال تحلیل سیاستهای آموزش عالی با بهرهگیری از مدلسازی پویایی سیستمها است. روش پژوهش از نوع مدلسازی تبیینی است و بدین منظور با بهرهگیری از نظر خبرگان آموزش عالی، سیاستهای آموزش عالی در برنامه پنجم توسعه کشور مدلسازی شده و مورد تحلیل قرارگرفته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد توجه به تاخیرهای زمانی، حلقههای علّی تقویت کننده و متوازن کننده در محورهای کیفیت، جمعیت و منابع مالی، تا حد زیادی در اثربخشی و انسجام سیاستهای تدوین شده مؤثر است: عدم توجه به تاخیرهای زمانی در حلقههای هدفجو(متوازن کننده) منجر به نوسان خواهد شد و این به معنی دشواری پایش و ارزیابی سیاستهای تدوین شده است، چراکه شناخت و پیگیری تغییر رفتار گروه هدف ناشی از یک سیاست و متعاقباً مساله مورد بررسی، در پیچ و خم شناخت علت و معلول در بازهای از زمان دشوار خواهد بود. همچنین بکارگیری ابزارهای برنامهریزی و ایجاد هماهنگی بیشتر بین دستگاههای ذیربط عنصری ضروری برای کم کردن دامنه این تأخیرها است. بر این اساس الگوی رفتار متغیرهای کلیدی، تاخیرهای زمانی و حلقههای علّی شناسایی شده و مبنای ارائه پیشنهادهایی جهت بهبود سیاستهای آموزش عالی برنامه پنجم قرار گرفته است.
https://jstp.nrisp.ac.ir/article_12884_1e887d22b214700324bf91eae26ed1f9.pdf
2013-06-22
1
18
سیاست عمومی
سیاست آموزش عالی
برنامه پنجم توسعه
پویایی سیستم ها
تحلیل سیاست های عمومی
عادل
آذر
1
AUTHOR
داود
غلامرضایی
2
LEAD_AUTHOR
حسن
دانایی فرد
3
AUTHOR
حمید
خداداد حسینی
4
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل مدل شکلگیری کارکردهای نظام نوآوری فناورانه نوظهور در ایران؛ مطالعه موردی بخش نانوفناوری
مقاله حاضر به دنبال تحلیل نحوه شکلگیری و رشد بخش نانوفناوری در ایران با بهرهگیری از مفهوم نظام نوآوری فناورانه و با استفاده از رویکرد کارکردی میباشد. برای این منظور در این تحقیق دو مسیر کیفی و کمی برای تحلیل نحوه شکلگیری کارکردهای نظام نوآوری فناورانه در بخش نانوفناوری طی شده است. از یک سو با بهرهگیری از مصاحبه با فعالان حوزه نانوفناوری کشور و بررسی و تحلیل محتوای اسناد و فعالیتهای انجام شده در این بخش و با تکنیک "نگاشت تاریخی دادهها" اقدام به ترسیم مسیر شکلگیری نانوفناوری در ایران شده است. از سوی دیگر، با بهرهگیری از یک پیمایش، ابتدا ابعاد و مولفههای مدل مفهومی با استفاده از روش تحلیل عاملی تاییدی مورد تایید قرار گرفتند و سپس، مسیر و نحوه تاثیرگذاری کارکردهای مختلف بر یکدیگر با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتهاند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که دولت به عنوان محرک اصلی در شکلگیری کارکردهای نهادینهسازی و قانونمندسازی، هدایت تحقیقات و نوآوری و تامین و تخصیص منابع، نقشی کلیدی ایفا کرده است و بر این اساس، ما این مسیر شکلگیری را تحت عنوان "موتور شکل گیری حمایت و فشار دولت" نام گذاری میکنیم.
https://jstp.nrisp.ac.ir/article_12885_1920ebcb9a306969360752f3333be28e.pdf
2013-06-22
19
32
نظام نوآوری فناورانه
فناوری های نوظهور
نانو فناوری
کارکردهای نظام نوآوری
مدل معادلات ساختاری
مهدی
محمدی
memohammadi@ut.ac.ir
1
دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
LEAD_AUTHOR
سید حبیب ا...
طباطباییان
2
AUTHOR
مهدی
الیاسی
3
AUTHOR
سعید
روشنی
4
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحقیقدرعملیات، علم یا فناوری؟ اهمیت آن چیست؟
مقاله حاضر بحثی است در مناقشه علم یا فناوری بودن "تحقیقدرعملیات". تحقیقدرعملیات مجموعهای از روش (روششناسی)هایی است که هدف آنها بهبود تصمیمگیری در سازمانها است و از اینرو از اهمیت بسیاری در سطوح دانشگاهی و کاربردی در داخل و خارج کشور برخوردار است. پرسش اصلی در این پژوهش این است، که علت برقراری این مناقشه چیست؟ آیا اتخاذ موضع علم یا فناوری درباره تحقیقدرعملیات، تغییری در آرمانهای اولیه و اهداف آن که همانا کمک به تصمیمگیریهای سازمانی است ایجاد میکند؟ و اگر چنین است این تأثیرگذاری چگونه صورت میپذیرد؟ این مقاله در وهله نخست به مرور و بررسی مدعیات طرفین دعوی در این مناقشه وتحلیل آنها میپردازد و سپس اهمیت اتخاذ موضع علم یا فناوری در این رشته و پیامدهای آنرا مورد بحث قرار میدهد. در آخر پیشنهاداتی برای سیاستگذاران علم و فناوری کشور ارایه میشود. کلید واژهها: تحقیقدرعملیات، علم، فناوری کلاسیک، فناوری مدرن، رئالیسم انتقادی، جامعهشناسی معرفت علمی
https://jstp.nrisp.ac.ir/article_12886_59f09e552da4a09a42a7e0af93c492d9.pdf
2013-06-22
33
46
تحقیق درعملیات
علم
فناوری کلاسیک
فناوری مدرن
رئالیسم انتقادی
جامعه شناسی معرفت علمی
مهناز
حسینزاده
1
LEAD_AUTHOR
محمد رضا
مهرگان
2
AUTHOR
مجتبی
کیانی
3
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
گـونهشناسی رفتار نوآوری استانهای ایـران با تأکیـد بر عوامل اجتماعی
مطالعات نظامهای نوآوری، سیاستهای یکسان برای طراحی و هدایت مسیر توسعه مبتنی بر نوآوری را مردود دانسته و توجه خاص به ویژگیهای مختلف موثر بر نوآوری هر منطقه را ضروری میدانند. از سوی دیگر، در این مطالعات و مخصوصا در رویکرد گسترده آن، تأکید فراوانی بر تأثیرگذاری عوامل اجتماعی نظیر اعتماد و هنجارها بر رفتار نوآوری شده است. ایران به دلیل گستردگی جغرافیایی و عمق تاریخی، وجود اقوام مختلف با فرهنگ های متفاوت و در عین حال، سیاستگذاری متمرکز، نمونه کمیابی برای مطالعه تأثیر عوامل اجتماعی بر رفتار نوآوری منطقه ای است. لذا در این پژوهش که با هدف گونهشناسی رفتار نوآوری مناطق مختلف ایران، شناسایی مسیر نوآوری هر منطقه و تشخیص سیاستهای مناسب آن طراحی شده است، به ویژه عوامل اجتماعی موثر بر نوآوری (نظیر اعتماد و قوم گرایی) و رفتارهای اجتماعی هر منطقه (نظیر یادگیری و جریان دانش) مورد توجه قرار دارد. به همین منظور، ویژگیهای مختلف اقتصادی-اجتماعی استانهای کشور در دو مقطع زمانی 1379 و 1386 (که در آن موقع30 استان بودهاند) مورد بررسی قرار گرفتهاند. سپس عملکرد نوآوری و ویژگیهای استانها در مقایسه با یکدیگر (و بر اساس سنجههایی که بعضا به طور خاص و بر حسب شرایط بومی ایران طراحی شدهاند) مطالعه شده و برپایه شباهتها و تفاوتهای آنها گونهشناسی تجربی از استانهای کشور شکل گرفته و بر این اساس، سیاستهای خاص هر استان توصیه شده است..
https://jstp.nrisp.ac.ir/article_12887_1dda2c86910f77be48acaa7f0227b138.pdf
2013-06-22
47
66
نظام های نوآوری منطقهای
گونه شناسی
استانهای ایران
یادگیری
همپایی
پریسا
ریاحی
parisa.riahi@gmail.com
1
LEAD_AUTHOR
سید سپهر
قاضی نوری
2
AUTHOR
حجت اله
حاجی حسینی
hojat.hajihoseini@gmail.com
3
-
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تسهیلگری اسلام در جهت تحقق اقتصاد دانشبنیان؛ نگرشی جدید به بستر نهادی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
برساختهای به نام اقتصاد دانشبنیان در دهههای اخیر در بین دولتمردان، کنشگران اقتصادی و دانشگاهیانِ علاقهمند به مباحث توسعه اقبال فروانی را به خود معطوف کردهاست و صرفنظر از برخی چالشهای نظری، ریشه در درکی عمیق از اهمیت دانش در خلق ارزش اقتصادی دارد. این مقاله بر آن است تا با نگاهی نهادگرایانه به اقتصاد، به کندوکاو ظرفیتهای دین مبین اسلام در جهت کارکردهای اساسیِ اقتصاد دانشبنیان (به خصوص در عرصه نهادهای غیر رسمی و فرهنگی) بپردازد. رویکرد این نوشتار، تطبیقی، تحلیلی و بدیههگرایی است. در نهایت روشن گردید که اقتصاد اسلامی یک اقتصاد دوستدارِ دانش است و در این راستا تشویقها و تجویزهای فراوانی دارد و به خصوص دریچههای گریزی از تنگناهایِ فرهنگی که مدیریت دانش و اقتصاد دانشبنیان با آن روبهروست ارائه میدهد. خوشبختانه با اتکا به ظرفیتهای اسلام، میتوان یک گام به پیش برداشت و ادعا کرد که بسط روحیه پرسشگری، تفکر و نقّادی توسط اسلام میتواند در حرکت از جامعهی اطلاعات بنیاد به جامعه دانشبنیاد (در معنای دقیقِ کلمه) که میتوان آن را حکمتبنیان نیز نامید مفید است. لذا همانقدر که پرداختن به بانکداری بدون ربا و امثال ذلک در نیل به اقتصاد اسلامی (به عنوان یک فناوری نرم) مهم است، به همان اندازه نیز استفاده از ظرفیتهای نهادی اسلام در دانشپایگی اقتصاد اهمیت دارد و می-تواند در دنیای واقعی ارزش آفرین باشد.
https://jstp.nrisp.ac.ir/article_13654_bbe0f728a5199e1c0de43570294a8394.pdf
2013-06-22
67
82
علم
حکمت
مدیریت دانش
اقتصاد دانش بنیان
اسلام
امیرعلی
سیف الدین
1
استادیار دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
امیرحسین
رهبر
2
دانشجوی دکتری آینده پژوهی دانشگاه تهران
AUTHOR
قرآن کریم
1
باصری، بیژن، اصغری، ندا و کیا، محمد، 1390، "تحلیل تطبیقی نقش مولفههای اقتصاد دانش محور بر رشد اقتصادی"، پژوهشهای اقتصادی ایران، 16(47)، صص. 29-1.
2
تولایی، روحالله، 1387، "ارائه مدل بومی مستندسازی تجربیات خبرگان در صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران"، مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، 2(5)، صص 78-51.
3
Chapra, Mohammad Omar, 2000, the future of economics, the Islamic foundation.
4
فایرستون، ژوزف و مکالروی، مارک، 1387، مباحث کلیدی در مدیریت دانش جدید، ترجمه: احمد جعفرنژاد و خدیجه سفیری، چاپ اول، تهران، موسسه کتاب مهربان نشر.
5
پایا، علی و کلانترینژاد، رضا ،1389، "ارزیابی فلسفی و دلالتهای سیاستگذارانه تاثیرات چهارمین موج توسعه علمی و فناورانه بر فرهنگ و جامعه: ملاحظاتی از دیدگاه عقلانیت نقاد"، فصلنامه سیاست علم و فناوری، 2(4)، صص. 51-33.
6
سوزنچی کاشانی، ابراهیم،1390، "اقتصاد دانشمحور: رویکردها، مبانی و دلالتها"، نامه سیاست علم و فنّاوری، 1(1)، صص. 32-19.
7
Smith, K., 2002, “What is Knowledge Economy? Knowledge Intensity and Distributed Knowledge Bases”, INTECH, Discussion paper series.
8
ناظمان، حمید و اسلامیفر، علیرضا، 1389، "اقتصاد دانش بنیان و توسعه پایدار (طراحی و آزمون یک مدل تحلیلی با دادههای جهانی)"، دانش و توسعه، 18(33)، صص. 213-184.
9
ساعدی، مهدی و یزدانی، حمیدرضا، 1388، "ارائه مدل فرآیندی برای پیادهسازی مدیریت دانش مبتنی بر یادگیری سازمانی در ایران خودرو: نظریه برخاسته از دادهها"، نشریه مدیریت فناوری اطلاعات، 1(2)، صص. 84-67.
10
مینویی، مهرزاد، محمد پورزرندی، محمد ابراهیم و نادری، نازنین، 1389، "ارزیابی وضعیت مدیریت دانش بر اساس مدل نوناکا تاکوچی"،حسابداری مدیریت، 3(4)، صص. 58-49.
11
پایا، علی، 1388، "آیا الگوی توسعه ایرانی ـ اسلامی دست یافتنی است؟"، روششناسی علوم انسانی، 15(60)، صص. 60-31.
12
قاضیطباطبایی، سیدمحمود و ودادهیر، ابوعلی، 1386، "جامعهشناسی علم فناوری: تاملی بر تحولات اخیر جامعهشناسی علم"، نامه علوم اجتماعی، 31، صص. 142-125.
13
ربانی، علی و ماهر، زهرا، 1391، "علم و فرهنگ: تأملی بر مهمترین تحلیلهای فرهنگی در جامعهشناسی علم و فناوری"، تحقیقات فرهنگی ایران، 5(1)، صص. 87-62.
14
توکل، محمد، 1387، "جامعهشناسی معرفت و فرهنگ: تنوع یا تغییر نگرش از کلاسیک به جدید"، نامه علوم اجتماعی، 33، صص. 22-1.
15
قاضی نوری، سید سپهر و رضائیان فردوئی، صدیقه، 1389، "مدلیابی نقش اخلاق در موفقیت سیستمهای مدیریت دانش"، فصلنامه سیاست علم و فناوری،3(2)، صص. 80-65.
16
قاسمیان، سلیمان، 1390، "بررسی شاخصهای اقتصاد دانشپایه در کشور سنگاپور"، نامه سیاست علم و فنّاوری، 1(1)، صص. 76-61.
17
Economic Development Board, 1999, “Knowledge: The Way Forward, Industry 21 Seminar Proceedings”, Singapore: Economic Development Board.
18
کیوی، ریمون و کامپنهود، لوک وان، 1385، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه: عبدالحسین نیک گهر، چاپ اول، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر.
19
حکمتنیا، علیاصغر، 1389، مجموعه مطالعات پشتیبان سند تحول راهبردی علم و فناوری کشورمبانی ارزشی و بینشی، چاپ اول، تهران، مرکز نشردانشگاهی.
20
مطهری، مرتضی، 1375، نبوت (مباحث جلسات بحث و انتقاد انجمن اسلامی پزشکان)، چاپ سوم، انتشارات صدرا.
21
شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1389، منشور فرهنگی انقلاب اسلامی؛ مجموعه موضوعی رهنمودها و دیدگاههای رهبر معظم انقلاب اسلامی پیرامون علموفناوری، چاپ اول، تهران، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
22
زارعی متین، حسن، 1388، مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته، چاپ اول، تهران، انتشارات آگاه.
23
ولایتی، علی اکبر، 1389، فرهنگ و تمدّن اسلامی، چاپ بیست و ششم، قم، دفتر نشرمعارف.
24
Lightfoot, M., 2011, Promoting the Knowledge Economy in the Arab World, SAGE (open) Publications.
25
محمّدیریشهری، محمّد، برنجکار، رضا و مسعودی، عبدالهادی، 1379، علم و حکمت در قرآن و حدیث (2جلد)، چاپ اول، قم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
26
سوزنچی، حسین ،1389، معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
27
مطهری، مرتضی، 1373، تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ بیست وسوم، انتشارات صدرا.
28
پایا، علی، 1386، "ملاحظانی نقادانه درباره دو مفهوم علم بومی و علم دینی"، حکمت، 3(2و3)، صص. 76-39.
29
محمّدیریشهری، محمّد، 1377، میزان الحکمه، جلد 8، قم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
30
تولایی، روح اله، 1389، "تدوین استراتژی دانش در صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران: مطالعه موردی شرکت ملی نفت ایران"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع).
31
تقوی، مصطفی، 1387، "درآمدی مبنایی و راهبردی بر الگوی اسلامی - ایرانی توسعه علم و فنّاوری"، روششناسی علوم انسانی، 14(56)، صص. 98-73.
32
محمد بن سعد بن منیع الهاشمی البصری،1410 ق، الطبقات الکبرى، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، الطبعة الأولى.
33
احمد بن یحیی بن جابر بلاذرى، أنساب الأشراف، 1397 ق، تحقیق: محمد باقر المحمودی، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
34
محمّدیریشهری، محمّد، حسینی، سید رضا و حسینی، ابوالقاسم، 1382، توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث(2جلد)، چاپ اول، قم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
35
کلینی، محمد بن یعقوب ،1365، الکافی، جلد1، ترجمه و شرح: سید جواد مصطفوی، تهران، دارالکتب الإسلامیه.
36
مجلسی، علامه محمد باقر،1403ق، بحارالانوارالجامعه لدررالاخبار الائمه الاطهار(ع)، ج40، چاپ دوم، بیروت.
37
پایا، علی، 1389، "نقد و بررسی نقشه جامع علمی کشور"، فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، 14، صص. 21-5.
38
الوانی، سیدمهدی، 1370، "پیامدهای گروه اندیشی در تصمیمگیری مدیران"، مجله مطالعات مدیریت، 3، صص. 18-12.
39
خامنهای، سید علی، 1390،سخنرانی رهبر معظم انقلاب، نوزدهم مردادماه سال نود در دیدار جمعی از دانشجویان، قابل دسترس در:http://www.leader.ir/langs/fa/?p=bayanat&id=8444.
40
ORIGINAL_ARTICLE
آیا صنایع بالغ مبتنی بر منابع طبیعی میتوانند به صنایع با فناوری برتر مبدل شوند؟ بررسی تحولات نظام بخشی نوآوری در صنعت بالادستی نفت
هدف از این مقاله تحلیل تحولات نظام نوآوری بخشی در صنعت بالادستی نفت و شناخت عوامل دخیل در این تحولات میباشد. شواهد جمعآوری شده نشانگر آنست که صنعت نفت از اوایل دهه هفتاد میلادی سه دوره متمایز را تجربه کرده است که درطی آنها شاکله معماری صنعتی و عملکرد نظام نوآوری آن دچار تغییرات زیادی بوده است. این مطالعه نشان میدهد که محرک اصلی گذار از مرحله اول به دوم افت شدید قیمت جهانی نفت بوده است. این در حالی است که عامل گذار از مرحله دوم به سوم تشکیل تقاضای کیفی متفاوت در صنعت بالادستی بوده که طی آن نیاز به اجرای پروژههای پیچیده در محلهای سخت و کمتر در دسترس بیشتر شده و در نتیجه فرصتهای نوآورانه افزایش چشمگیری داشته است. بر خلاف رویکرد مرسوم در مدل چرخه عمر صنعت که صنایع بالغ را حاوی فرصتهای نوآورانه چشمگیر نمی داند، این مطالعه نشان میدهد که یک صنعت بالغ و جا افتاده نیز میتواند به یک صنعت با فناوری بالا و حامل فرصتهای غنی نوآوری مبدل شود که در آن بازیگران اصلی صنعت جهت پاسخگویی به نیازهای فنی نو فعالانه دست به نوآوری میزنند. این مطالعه همچنین بیانگر آن است که تحولات نظامهای بخشی نوآوری را میتوان در چارجوب تعامل میان تغییرات معماری صنایع و پویاییهای نوآوری تحلیل نمود.
https://jstp.nrisp.ac.ir/article_12888_a898d2e0e0a939cc3e771ec8145cddbb.pdf
2013-06-22
83
102
نظام نوآوری بخشی
صنعت بالادستی نفت
چرخه عمر صنعت
محمد علی
زکی
1
LEAD_AUTHOR
علی
ملکی
2
AUTHOR