سنجش پذیرش اجتماعی فناوری شبیه‌سازی انسان در جامعه دانشگاهی ایران

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری سیاستگذاری علم و فناوری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس

2 استاد گروه پژوهشی علم و جامعه، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

چکیده

توسعه فناوری شبیه‌سازی به کاربردهای بازتولیدی و درمانی در سال‌های اخیر، حساسیت‌های گسترده‌ای را در جامعه جهانی برانگیخته است. از یک سو موافقان با طرح موضوعاتی نظیر توانمندی این فناوری در اصلاح نواقص زیستی و درمان بیماری‌ها از آن حمایت و از سوی دیگر، منتقدان با در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی و اجتماعی، از ناتوانی بشر در کنترل پیامدهای این فناوری ابراز نگرانی می‌کنند. توسعه این فناوری در جامعه اسلامی ایران نظیر جوامع دیگر مستلزم درک عمومی مثبت و پذیرش اجتماعی آن است. هدف این پژوهش سنجش پذیرش فناوری شبیه‌سازی از دو نوع بازتولیدی و شبیه‌سازی درمانی در جامعه دانشگاهی ایران بوده و به این منظور از مدل پذیرش فناوری دیویس استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش، دانشجویان و اعضاء هیأت‌علمی دانشگاه‌های شهر تهران و نمونه آماری آن شامل 316 نفر است. ابزار گردآوری داده‌ها هم پرسشنامه و روش تحلیل داده‌ها آمار توصیفی و آزمون‌های همبستگی و آزمون Tاست. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که درک عمومی جامعه دانشگاهی از شبیه‌سازی انسانی با هدف بازتولید، منفی اما به منظور شبیه‌سازی درمانی، مثبت است. همچنین جنسیت، عاملی تأثیرگذار بر پذیرش این فناوری است بدین معنا که مردان نسبت به فناوری شبیه‌سازی خوش‌بین و زنان نسبت به آن بدبین هستند. یافته‌های این پژوهش می‌تواند دلالت‌های سیاستی قابل ملاحظه‌ای را برای سیاست‌گذاری‌های مرتبط با توسعه فناوری شبیه‌سازی در اختیار سیاست‌گذاران علم و فناوری کشور قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating Social Acceptance of Cloning Technology in Iran's Academic Society

نویسندگان [English]

  • Esmaeel Kalantari 1
  • Ayda Mohajeri 1
  • Mohammad Amin Ghaneirad 2
چکیده [English]

Cloning technology development into reproductive and therapeutic implications in recent years has evoked wide sensitivities across the international community. On one hand, advocates of this technology support it by posing issues like its capability in ameliorating biological deficiencies and curing diseases, and the critics, on the other hand, express concerns by taking moral and societal considerations into account. Developing this technology in Islamic society of Iran, as other societies, requires general understanding and social acceptance. The aim of this research, is evaluating cloning technology, in its two kinds, including reproductive and therapeutic cloning in Iran’s society. For this purpose, Davis technology acceptance model was used. Statistical society of this research includes habitants of Tehran who are 18 and more, and statistical sample, is 316 persons. Questionnaires were used as data gathering tool, and data analysis method contains descriptive statistics indexes, ANOVA test and correlation test through SPSS and smartPLS softwares. Research findings indicate that general understanding of reproductive human cloning is negative, whereas about therapeutic cloning, it is positive. Likewise, gender, is a factor affecting this technology’s acceptance, means that men are optimist about cloning technology and women are pessimist about it. This research findings can offer remarkable policy implications to science and technology policy makers of our country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Technology Acceptance
  • Human Cloning
  • Reproductive Cloning
  • Therapeutic Cloning
  • Davis Technology Acceptance Model

مراجع

[1] سیسموندو، سرجیو. (1392). مقدمه‌ای بر مطالعات علم و تکنولوژی. ترجمه خوشنویس، یاسر. تهران: انتشارات سروش، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
[2] مهدی‌زاده، محمدرضا و توکل، محمد. (1386). مطالعات علم و فناوری: مروری بر زمینه‌های جامعه‌شناسی فناوری. دوفصلنامه برنامه و بودجه، شماره 105، 85-124.
[3] قانعی‌راد، سید محمدامین و طباطبایی، سیده مرجان. (1394). نگرش‌های عامه به علم و فناوری در بین شهروندان تهرانی. سیاست علم و فناوری، سال هفتم، شماره 1، 83-103.
[4] فکور، حسن. (1388). بررسی جرم‌انگاری شبیه‌سازی انسان در حقوق ایران. فصلنامه حقوق پزشکی، سال سوم، شماره یازدهم، 145-170.
[5] UNESCO. (2005). Human Cloning, Ethical Issues, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
[6] Dafoe, A. (2015). On Technological Determinism A Typology, Scope Conditions, and a Mechanism. Science, Technology & Human Values, 0162243915579283. 1-30.
[7] Lawson, C. (2007). Technology, technological determinism and the transformational model of technical activity. Contributions to social ontology, 32-49.
[8] Mazmanian, M., Cohn, M. L., & Dourish, P. (2014). Dynamic Reconfiguration in Planetary Exploration: A Sociomaterial Ethnography. Mis Quarterly, 38(3), 831-848.
[9] Orlikowski, W. J. (2009). The sociomateriality of organisational life: considering technology in management research. Cambridge Journal of Economics, bep058, 34, 125-141.
[10] Jones, M. (2014). A Matter of Life and Death: Exploring Conceptualizations of Sociomateriality in the Context of Critical Care. Mis Quarterly, 38(3), 895-925.
[11] Haraway, Donna J. (1991). Simians, Cyborgs, and Women, The Reinvention of Nature. Newyork: Routledge.
[12] قانعی‌راد، محمدامین. (1388). تحلیل فرهنگی صنعت. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
[13] de Miguel-Beriain, I. (2015). The ethics of stem cells revisited. Advanced drug delivery reviews, 82, 176-180.
[14] Johansson, Mattias (2003). The Human Cloning Era, on the doorstep to our posthuman future, Master´s Thesis in Applied Ethics Centre for Applied Ethics, Linköping University.
[15] Huijts, N. M. (2013). Sustainable energy technology acceptance: A psychological perspective. TU Delft, Delft University of Technology.
[16] Wang, Xiaolin. (2013). Innovative Technology Adoption in the Norwegian Healthcare System: A Case Study From the Personalized Cancer Medicine. MSc in Innovation and Entrepreneurship, Uio, cenre for Entrepreneurship, University of Oslo. Retrievable at: https://www.duo.uio.no/bitstream/handle/10852/36190/Wang.pdf?sequence=3.
[17] Allahyari, A., Gharabaghi, F., & Ramazani, M. (2012). Examine the Effect of Social Factors on Information Technology Acceptance in Accounting profession by Using TAM Model. Global Journal of Management And Business Research, 12(11), 41-46.
[18] Park, S. Y. (2009). An Analysis of the Technology Acceptance Model in Understanding University Students' Behavioral Intention to Use e-Learning. Educational technology & society, 12(3), 150-162.
 [19] کفاشان، مجتبی. (1389). کاربرد نظریه‌های پذیرش فناوری در ارزیابی فناوری‌های اطلاعاتی کتابخانه‌ها: رویکردی متن‌پژوهانه. کتابداری و اطلاع رسانی، شماره 52، 193-218.
[20] Ajzen, I., and Fishbein, M. (1980). Understanding attitudes and predicting social behavior. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
[21] Davis Jr, F. D. (1986). A technology acceptance model for empirically testing new end-user information systems: Theory and results (Doctoral dissertation, Massachusetts Institute of Technology).
[22] Kim, S., & Kim, S. (2015). The role of value in the social acceptance of science-technology. International Review of Public Administration, 20(3), 305-322.
[23] Yang, Y., Liu, Y., Li, H., & Yu, B. (2015). Understanding perceived risks in mobile payment acceptance. Industrial Management & Data Systems, 115(2), 253-269.
[24] Hsiao, C. H., & Tang, K. Y. (2015). Investigating factors affecting the acceptance of self-service technology in libraries: The moderating effect of gender. Library Hi Tech, 33(1), 114-133.
[25] Kim, K. J., & Shin, D. H. (2015). An acceptance model for smart watches: implications for the adoption of future wearable technology. Internet Research, 25(4), 527-541.
[26] Alharbi, S., & Drew, S. (2014). Using the technology acceptance model in understanding academics’ behavioural intention to use learning management systems. International Journal of Advanced Computer Science and Applications (IJACSA), 5(1), 143- 155.
[27] Schnettler, B., Crisóstomo, G., Mora, M., Lobos, G., Miranda, H., & Grunert, K. G. (2014). Acceptance of nanotechnology applications and satisfaction with food-related life in southern Chile. Food Science and Technology (Campinas), 34(1), 157-163.
[28] Zhang, L., Nyheim, P., & S. Mattila, A. (2014). The effect of power and gender on technology acceptance. Journal of Hospitality and Tourism Technology, 5(3), 299-314.
[29] Gelbrich, K., & Sattler, B. (2014). Anxiety, crowding, and time pressure in public self-service technology acceptance. Journal of Services Marketing, 28(1), 82-94.
[30] Rauniar, R., Rawski, G., Yang, J., & Johnson, B. (2014). Technology acceptance model (TAM) and social media usage: an empirical study on Facebook. Journal of Enterprise Information Management, 27(1), 6-30.
[31] Gao, L., & Bai, X. (2014). A unified perspective on the factors influencing consumer acceptance of internet of things technology. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, 26(2), 211-231.
[32] یزدان‌پناه، مسعود؛ زبیدی، طاهره؛ محمدی، فلوریا و یعقوبی، جعفر. (1394). عوامل مؤثر بر نیت پذیرش فناوری‌های پاک در تعاونی گلخانه‌داران بندرعباس. تعاون و کشاورزی، 4(16)، 1- 20.
[33] بهراد، آرمان. (1394). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش مالیات الکترونیکی بر مبنای ادغام مدل تئوری پذیرش و تئوری برنامه‌ریزی شده در اداره کل مالیاتی شهرستان شهرکرد. پژوهشنامه مالیات، 27(75)، 167- 193.
[34] محمدی، احمد و یعقوبی، سعید. (1393). مدل پذیرش فناوری با تأکید بر شرایط (فرهنگی) ایران. توسعه تکنولوژی صنعتی، 24، 25- 34.
[35] عباداللهی، نوراله؛ چشمه سهرابی، مظفر و نوشین‌فرد، فاطمه. (1393). تحلیل عوامل فناورانه مؤثر بر پذیرش فناوری بر اساس نظریه اشاعه نوآوری راجرز: مورد پژوهشی نرم‌افزار نمایه نشریات.، دانش‌شناسی، 7(26)، 79- 92.
[36] منفرد، نوذر. (1393). سازه‌های مؤثر بر نگرش و تمایل رفتاری کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر نسبت به کاربرد فناوری آبیاری. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 10(2)، 91- 104.
[37] یعقوبی، طاهره؛ ابویی اردکان؛ محمد و گوینده نجف‌آبادی، فاطمه. (1393). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری وب 2 از دیدگاه دبیران متوسطه بر اساس مدل پذیرش فناوری 3. فناوری آموزش، 9(1)، 11- 24.
[38] گراوند، علی؛ قنبری، شهرام؛ ابراهیمی، سعید؛ کفاشی، مجتبی و احمدزاده، فروزنده. (1393). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش سیستم ذخیره و انتقال تصاویر در بیمارستان‌های آموزشی شیراز بر اساس مدل پذیرش فناوری. انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی، 1(2)، 76- 82.
[39] Davis, F. D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS quarterly, 319-340.
[40] Venkatesh, V., & Davis, F. D. (2000). A theoretical extension of the technology acceptance model: Four longitudinal field studies. Management science, 46(2), 186-204.
[41] عامری، رضا. (1392). آخرین آمار تعداد دانشجویان کشور. دسترسی آنلاین: http://www.rajanews.com/news/150814
سیاست علم و فناوری
دوره 9، شماره 4
دی 1395
صفحه 35-48

فایل ها

همرسانی

ارجاع به این مقاله

آمار