تدوین الگوی چندوجهی ارزیابی توسعه علوم انسانی

نویسندگان

1 استاد گروه پژوهشی علم و جامعه، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد و پژوهشگر پژوهشکده مطالعات فناوری

3 دانشیار آموزش الکترونیکی و روانشناسی تربیتی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

چکیده

نداشتن الگوی اختصاصی برای ارزیابی علوم انسانی و استفاده از شاخص‌های مشترک علوم طبیعی و مهندسی برای ممیزی این حوزه موجب انتقاد محققان، ناکارآمدی سنجش‌های صورت‌گرفته و ارائه تفاسیر غیردقیق از وضعیت علوم انسانی در کشور شده است. هدف این مقاله ساختن یک مدل مفهومی و پیشنهاد الگوی چندوجهی برای ارزیابی توسعه علوم انسانی است. با مرور پیشینه‌ای که به سرشت، ویژگی‌ها و نقش‌های علوم انسانی در بخش‌های مختلف جامعه پرداخته‌اند و با رویکردی تلفیقی، چارچوب انواع چهارگانه علوم اجتماعی بوروی را به علوم انسانی توسعه داده و از ترکیب انواع علوم انسانی شامل علوم انسانی حرفه‌ای، انتقادی، سیاستی و حوزه عمومی و نیز انواع مشارکت‌های ضروری اصحاب علوم انسانی شامل مشارکت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مشارکت در تولید دانش و ساختن شبکه‌های شناختی، مدلی تحلیلی به دست آمده است. سپس مدل فوق‌الذکر با استفاده از روش ترکیبی شامل تحلیل اسنادی مصاحبه کیفی نیمه ساختاریافته، تکمیل و در نهایت بر مبنای مدل حاصله و با الهام گرفتن از آئین‌نامه فعلی ارتقاء اعضاء هیأت‌علمی، الگوی پیشنهادی ارزیابی فعالیت‌های اصحاب علوم انسانی ارائه شد. لحاظ چهار وجه برای این الگو، امکان طراحی شاخصی مشترک برای علوم انسانی از طریق تخصیص ضرایب اهمیت متفاوت بنا به ماهیت و کارکردهای خاص هر رشته در عین توجه به تفاوت‌های درون علوم انسانی را فراهم می‌کند. این الگو شامل پنج بُعد اصلی در وجوه چهارگانه مفروض برای علوم انسانی است که عبارتند از آموزش (بُعد اول) شامل دو بخش آموزش برای جامعه و آموزش دانشگاهی، پژوهش (بُعد دوم) شامل سه بخش پژوهش آموزشی، پژوهش دانشگاهی و پژوهش برای جامعه، مشاوره و خدمات دانشگاهی و اجتماعی (بُعد سوم) شامل مشاوره و خدمات مردم‌مدار، مشاوره‌ها و خدمات سیاستی و خدمات دانشگاهی و مشارکت در اجتماعات و انجمن‌های علمی (بُعد چهارم) و در نهایت یادگیری (بُعد پنجم).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Compilation of Multidimensional Model for Evaluation of Humanities and Social Science’ Development

نویسندگان [English]

  • Mohammad Amin Ghanei Rad 1
  • Maryam Mahmoodi 2
  • Hossein Ebrahim Abadi 3
1 Proffessor of Science and Society Research Department, National Research Institute for Science Policy, Tehran, Iran
2 Sociology Ph.D. candidate, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
3 1- Associate Professor, Institute for Social and Cultural Studies, Tehran, Iran
چکیده [English]

Currently social sciences and humanities are evaluated by the same model and indicator with natural and engineering sciences and there is no specific model for it’s evaluation and this made lots of criticisms between scholars and researchers in these fields, deficiency of evaluations and misinterpretation of social sciences and humanities’ situation in Iran. Because of this necessity, aim of this paper is making a conceptual model and suggesting a multi-dimensional model for evaluating of social sciences and humanities. So with review of literature of roles of humanities and social sciences and choossing integrated approach and developing Burowoy’s 4 kind of sociology to 4 kinds of social sciences and humanities we came to a primary model and then correct it with using multiple research methods including content analysis of Iran and other countries ‘s experiences and qualitative interview with 35 faculty members and research fellow by targeted sampling in 18 different disciplines in this field and finally having current upgrade instruction of faculty members and research fellows in mind, we propose the multidimensional model of evaluation of social sciences and humanities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multidimensional Evaluation Model
  • Social Sciences and Humanities
  • Integrated Approach
  • Multiple Method
  • kinds of Social Sciences and Humanities
[1] Hazelkorn, E. (2010). Pros and cons of Research assessment in World Social Science Report: Knowledge Divides, 255-258.
[2] دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی. (۱۳۹۵). آئین‌نامه ارتقاء مرتبه اعضاء هیأت‌علمی مؤسسه‌های آموزش عالی، پژوهشی و فناوری دولتی و غیردولتی. تهران.
[3] Archambault, É., & Larivière, V. (2010). The limits of bibliometrics for the analysis of the social sciences and humanities literature. World Social Science Report, 251-254.
[4] Kyvik, S., & Larsen, I. M. (1994). International contact and research performance. Scientometrics, 29(1), 161-172.
[5] Nederhof, A. J., Van Leeuwen, T. N., & Tijssen, R. J. (2004). International benchmarking and bibliometric monitoring of UK research performance in the social sciences. CWTS.
[6] Clemens, E. S., Powell, W. W., McIlwaine, K., & Okamoto, D. (1995). Careers in print: Books, journals, and scholarly reputations. American Journal of Sociology, 101(2), 433-494.
[7] داورپناه، محمدرضا. (1386). چالش‌های علم‌سنجی در علوم انسانی در مقایسه با سایر حوزه‌های علم. مطالعات تربیتی و روان‌شناسی، 30، 125-146.
[8] Van Raan, A. F. (2005). Fatal attraction: Conceptual and methodological problems in the ranking of universities by bibliometric methods. Scientometrics, 62(1), 133-143.
[9] Economic and Social Research Council. (2010). ESRC Festival of Social Science 2010: Evaluation Report.
[10] International Social Science Council. (2010). Defining the humanities – A work in progress. Paris: Unesco Publishin Humanities council of Washington. Available at: www.wdchumanities.org/docs/defininghumanities.pdf
[11] European Commission. (2003). Public opinion in the Countries Applying for European Union Membership. Available at: http://europa.eu.int/comm/public_opinion
[12] European Commission. (2005). Questions of science: Ethos from the science in society forum. Luxembourg: Office for official publications of the European Commission. Available at: http://europa.eu.int/comm/research/society2005.htm
[13] International Council for Science. (2005). ICSU Strategic Review, Science and Society: Rights and Responsibilities. Available at: www.icsu.org
[14] UNESCO. (2002). Harnessing science to society: analytical report. Paris: UNESCO. Available at: http://www.unesco.org/science/wcs/report_wcs.pdf
[15] فاتحی، احمد و محمدی، فاطمه. (1387). ارائه مدلی جهت نهادینه کردن ارزیابی عملکرد اعضاء هیأت‌علمی در دانشگاه‌ها به عنوان پیش‌نیاز تدوین نظام پرداخت بر مبنای شایستگی. جامعه‌شناسی، 10، 99-120.
[16] آذر، عادل و ترکاشوند، علیرضا. (1385). ارزیابی عملکرد آموزشی و پژوهشی با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده‌ها: گروه‌های آموزشی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. مدرس علوم انسانی، 10(1)، 1-24.
[17] ورجین، جان اف و لی، آلن هنری. (1374). روش‌های تحلیل حجم کاری اعضاء هیأت‌علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی (مطالعه موردی). ترجمه: قورچیان، نادرقلی. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 10، 141 -166.
[18] گلدنر، آلوین. (1368). بحران جامعه‌شناسی غرب. ترجمه: ممتاز، فریده. شرکت انتشار.
[19] همیلتون، پیتر. (1380). شناخت و ساختار اجتماعی. ترجمه: شمس‌آوری، حسن. تهران: مرکز.
[20] میلز، سی‌رایت. (1383). بینش جامعه‌شناختی، نقدی بر جامعه‌شناسی آمریکایی. ترجمه: انصاری، عبدالمعبود. شرکت سهامی انتشار.
[21] Gibbons, M. (2000). Mode 2 society and the emergence of context-sensitive science. Science and public policy, 27(3), 159-163.
[22] Nowotny, H. (2010). Out of science–out of sync?. World Social Science Report, 319-322.
[23] Burawoy, M. (2004). Public sociologies: Contradictions, dilemmas, and possibilities. Social Forces, 82(4), 1603-1618.
[24] بوروی، مایکل. (1386). درباره جامعه‌شناسی مردم‌مدار. ترجمه: شاه‌رکنی، نازنین. مجله جامعه‌شناسی ایران، 29، 168- 201.
[25] قانعی‌راد، محمدامین و مرشدی، ابوالفضل. (1390). پیمایش فهم عمومی از علم و فناوری: مطالعه موردی شهروندان تهرانی. سیاست علم و فناوری، 3(3)، 93-110.
[26] قانعی‌راد، محمدامین و طباطبایی، سیده مرجان. (1390). نگرش‌های عامه به علم و فناوری در بین شهروندان تهرانی. سیاست علم و فناوری. 7(1)، 83-93.
[27] Callon, M. (1999). The role of lay people in the production and dissemination of scientific knowledge. Science, Technology and Society, 4(1), 81-94.