بررسی و استخراج معیارهای موثر بر رتبه بندی دانشگاه های ایران از منظر اسناد فرادستی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مهندسی صنایع دانشگاه یزد

2 استادیار گروه مهندسی صنایع دانشگاه یزد

3 دانشیار گروه مهندسی صنایع دانشگاه یزد

چکیده

رتبه بندی یکی از ابزارهای ارزیابی عملکرد، رقابت پذیری و موفقیت دانشگاه ها به شمار می آید. رتبه بندی ای مطلوب است که برگرفته از رسالت های کلیدی نظام آموزش عالی باشد به گونه ای که با اجرای آن، شاهد تغییر رفتار موسسات در مسیر اهداف کلان باشیم. در این مقاله، اسناد فرادستی آموزش عالی کشور به عنوان راهبردهای ابلاغی انتخاب و متن هر کدام با انتخاب گزاره های الزام آور برای دانشگاه ها و کدگذاری باز و محوری، تحلیل محتوا شده است. از 241 گزاره، 36 کد اصلی استخراج و کدها در شش محور گروه بندی شدند. برای کدگذاری محوری، کارکردهای اساسی دانشگاه ها درنظر گرفته شد. برای استخراج معیارهای مناسب، کدهای محوری حاصل از تحلیل محتوای اسناد، مبنا قرار گرفت و در ادامه، معیارهای آموزشی، پژوهش و فناوری، تاثیرگذاری اجتماعی و فرهنگی، کارآفرینی و خلق ثروت، کمک به توسعه پایدار و تعاملات بین  المللی و فرابخشی برای رتبه بندی دانشگاه های ایران پیشنهاد و مهم ترین مفاهیم هر معیار معرفی گردید. نتایج نشان می دهد که تاثیرگذارترین کدهای هر معیار به ترتیب پژوهش تقاضامحور، آموزش تقاضامحور، آموزش و پژوهش مبتنی بر ارزش های اسلامی، توجه به محیط زیست و همکاری های بین المللی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Effective Measures for Iranian University Rankings from Upstream Documents

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Zare Banadkooki 1
  • Mohammad Ali Vahdatzad 2
  • Mohammad Saleh Owlia 3
  • Mohammad Mahdi Lotfi 3
1 PhD Student of Industrial Engineering, Yazd University, Yazd, Iran
2 Assistant Professor of Industrial Engineering, Yazd University, Yazd, Iran
3 - Associate Professor of Industrial Engineering, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Ranking is one of the key tools for performance evaluation, competitiveness and success of universities. A desirable ranking is emanated from the core mission of higher education. In this paper, the upstream documents related to the higher education, as communicated strategies, are extracted and the corresponding texts surveyed by content analysis through the selection of binding statements for universities as well as open and axial coding. From 241 statements, 36
main codes are extracted and grouped in six categories. For axial coding, basic functions of universities were considered. To extract appropriate mesures, the resulted axial codes are used. Then, we propose 6 categories of mesures and corresponding concepts for Iranian university ranking including educational, research & development, social & cultural impact, entrepreneurship & wealth creation, help for sustainable development, and international interactions. The results confirm that the most effective code in each of the above criteria is demand-driven research, demand-driven education, Islamic values, sustainale development, and international interactions, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Higher education
  • Upstream documents
  • University rankings
  • content analysis
  • Measure
[1] مهدی، رضا. (1392). آینده‌پژوهی در آموزش عالی: شرایط و ویژگی‌های دانشگاه‌های سرآمد در آینده. رهیافت، 55، 79-90.
[2] Porzionato, M., & De Marco, F. (2015). Excellence and diversification of higher education institutions’ missions. In The European Higher Education Area (pp. 285-292). Springer International Publishing.
[3] زارع بنادکوکی، محمدرضا؛ وحدت‌زاد، محمدعلی؛ اولیاء، محمدصالح و لطفی، محمدمهدی. (1394). بررسی نظام‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها: یک رویکرد انتقادی. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، سال هفدهم، شماره 65، صص 95-131.
[4] منصوری، رضا. (1370). دانشگاه و تعریف آن. رهیافت، شماره 240.
[5] ثمری، عیسی؛ یمنی دوزی سرخابی، محمد؛ صالحی عمران، ابراهیم و و گرائی‌نژاد، غلامرضا. (1392). بررسی و شناسایی عوامل مؤثر در فرآیند «توسعه دانشگاهی» در دانشگاه‌های دولتی ایران. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، شماره 4، صص 67-100.
[6] Kerr, C. (2001). The uses of the university. Harvard University Press.
[7] پاکزاد، مهدی؛ خالدی، آرمان و تیموری، مهتاب. (1391). بررسی تطبیقی نظام‌های بین‌المللی رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی. رهیافت، شماره 50، 71-94.
[8] روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. سخنرانی وزیر در جمع دانشگاهیان استان آذربایجان شرقی، دکتر فرهادی تاریخ 6/6/1394. http://www.msrt.ir/fa/news/Pages/SystemPages/Staff.aspx
[9] یمنی دوزی سرخابی، محمد و ثمری، عیسی. (1389). تصویر دانشجویان از دانشگاه پیام نور و کارکردهای آن. مجله آموزش عالی، شماره 11، صص 1-37.
[10] فاضلی، رضا. (1386). انواع دانشگاه و مفهوم آن. قابل دسترس در: http://www.farhangshenasi.ir/persian/node/181
[11] علی بیگی، امیرحسین. (1383). تلفیق پایداری در آموزش عالی. مجموعه مقالات آموزش عالی و توسعه پایدار، جلد اول، صص 200-212.
[12] دلانتی، جرارد. (2001). دانش در چالش، دانشگاه در جامعه دانایی. مترجم: علی بختیاری‌زاده، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
[13] یمنی، محمد. (1382). برنامه‌ریزی توسعه دانشگاهی، مفاهیم، تجارب و نظریه‌ها. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
[14] ابراهیمی، قربانعلی و باقریان، مصطفی. (1387). نظارت و ارزیابی دانشگاه از طریق کارکرد. مجموعه مقالات همایش ملی نظارت و ارزیابی آموزش عالی، دانشگاه شهید بهشتی.
[15] اسدی، فاطمه و اصفهانی، نوشین. (1390). چشم‌انداز و مأموریت مؤسسه‌های آموزش عالی غیردولتی (غیرانتفاعی). مجله نامه آموزش عالی، شماره 15، صص 115-134.
[16] ملکی‌نیا، عماد؛ بازرگان، عباس؛ واعظی، مظفرالدین و احمدیان، محمد. (1393). شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های دانشگاه پایدار. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 73، صص 1-26.
[17] University of Pennsylvania,
http://www.upenn.edu/fisher/about/vision-mission
[18] Cardiff University,
http://www.cardiff.ac.uk/about
[19] Manchester University,
http://www.manchester.ac.uk/discover/vision/
[20] University of Cambridge,
https://www.cam.ac.uk/about-the-university/how-the-university-and-colleges-work/the-universitys-mission-and-core-values
[21] Washington University,
https://wustl.edu/about/mission-statement/
[22] Southeastern Louisiana University,
[23] Colorado State University,
[24] علیزاده مجد، امیررضا. (1393). دانشگاه کارآفرین؛ نسل سوم دانشگاهی. ماهنامه کارآفرین ناب، شماره 42، 37.
[25] بهزادی، نازنین؛ رضوی، سید مصطفی و حسینی، سید رسول. (1393). طراحی الگوی مفهومی دانشگاه کارآفرین با رویکرد کارآفرینی سازمانی. فصلنامه توسعه کارآفرینی، شماره 26، صص 697-713.
[26] پژوهش جهرمی، امین و پورکریمی، جواد. (1393). تحلیل نیروهای عامل بر دانشگاه کارآفرین و انتقال فناوری دانشگاهی؛ رویکرد میان رشته‌ای. فصلنامه رشد فناوری، شماره 41، صص 14-20.
[27] United Nations Conference on Environment and Development (1992). Agenda 21: Earth summit - united nations programme of action from Rio, Retrieved from http://www.un.org.
[28] Venetoulis, J. (2001). Assessing the ecological impact of a university: The ecological footprint for the University of Redlands. International Journal of Sustainability in Higher Education, 2(2), 180-196.
[29] ابتهاج، ابوالحسن. (1371). خاطرات ابوالحسن ابتهاج. تهران: انتشارات علمی.
[30] نوروززاده، رضا؛ شفیع‌زاده، حمید و روحانی، شادی. (1392). ارزیابی و تحلیل بخش علم و فناوری قانون برنامه پنجم توسعه از منظر اسناد فرادستی. فصلنامه راهبرد، سال 22، شماره 66، صص 285-314.
[31] سیاری، علی‌اکبر. (1374). بازنگری بر تجارب برنامه‌ریزی آموزش عالی در برنامه دوم توسعه. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 1، سال سوم، شماره مسلسل 9، صص 23-37.
[32] تسلیمی، محمدسعید. (1383). توصیف و تحلیل روند بخش آموزش عالی طی برنامه اول، دوم و سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران. تهران: هیأت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی.
[33] داودی، رسول. (1386). آسیب‌شناسی ساختار نظام آموزش عالی در اجرای برنامه‌های پنج ساله توسعه بخش آموزش عالی به منظور ارائه راهبردهای مناسب. رساله دوره دکتری، واحد علوم، تحقیقات و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی تهران.
[34] اجتهادی، مصطفی و داودی، رسول. (1386). آسیب‌شناسی ساختار نظام آموزش عالی در اجرای برنامه‌های پنج ساله توسعه بخش آموزش عالی به منظور ارائه راهبردهای مناسب. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 21(15)، 1-24.
[35] نوروززاده، رضا؛ فتحی واجارگاه، کورش و کیذوری، امیرحسین. (1388). تحلیل محتوایی اسناد فرادستی و معین به منظور استنتاج سیاست‌های برنامه‌های توسعه پنجم بخش آموزش عالی، تحقیقات و فناوری. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 53، صص 29-50.
[36] ذاکرصالحی، غلامرضا و ذاکرصالحی، امین. (1388). تحلیل محتوای پیش‌نویس نقشه جامع علمی کشور و پیشنهاد الگوی ارزیابی آن. سیاست علم و فناوری، سال دوم، شماره 2، صص 29-45.
[37] ارباب‌شیرانی، بهروز و خاکباز، حسن. (1390). نقش علم و فناوری در برنامه‌های توسعه ملی. مجله رشد، 6(23)، صص 34-38.
[38] مهدی، رضا. (1394). جایگاه و موقعیت آموزش عالی بین‌المللی در نقشه جامع علمی کشور. مهندسی فرهنگی، شماره 82، صص 119-132.
[39] فتح‌‌الهی، احمد؛ یمنی، محمد؛ صباغیان، زهرا؛ فراستخواه، مقصود و قاضی طباطبائی، محمد. (1394). تحلیل محتوای برنامه‌های توسعه  آموزش عالی با تمرکز بر تغییرات ساختاری و کارکردی استقلال نظام دانشگاهی. سیاست علم و فناوری، سال هفتم، شماره 1، صص 27-45.
[40] گال، مردیت، بورگ، والتر و گال، جویس. (1391). روش‌های تحقیق کمّی و کیفی در روانشناسی و علوم تربیتی. ترجمه احمدرضا نصر. تهران: انتشارات سمت. جلد اول. چاپ هفتم.